Iedereen die werkzaam is in de geo-informatie zal het bekend voorkomen dat het af en toe een uitdaging is om aan een leek uit te leggen wat de meerwaarde van geo-informatie is in het dagelijks leven. Een uitzondering hierop is de tijd rondom de verkiezingen, want juist in deze periode is de meerwaarde van het gebruik van kaarten en analyses heel erg aanwezig. Of het tegenovergestelde: wordt het gemis van goede geografische informatieproducten pijnlijk duidelijk.
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 heeft mijn collega Jorien Posthouwer in een heel boeiende StoryMap al laten zien wat de kracht van kaarten kan zijn bij het visualiseren van resultaten van verkiezingen. Hierin laat ze op duidelijke wijze zien hoe kaarten kunnen worden gebruikt of misbruikt om de uitslagen van verkiezingen te tonen in het kader van de boodschap die de verteller wil overbrengen. We kennen allemaal wel de kaarten met de uitslagen van de verkiezingen in de Verenigde Staten, waarbij er geen nuance ligt tussen de grootte van de overwinning van een van de kandidaten, maar een staat helemaal rood of helemaal blauw wordt gekleurd.
Herman de Schermman
Daarnaast kennen we natuurlijk ook de uitzendingen van de NOS waarin Herman “de Schermman” voor een groot scherm staat waarop alle verkiezingsresultaten worden getoond. Dit begint met de wedstrijd van de gemeenten Rozendaal en Schiermonnikoog om als eerste op het scherm te komen met een uitslag en eindigt vaak met een geografische verdeling van partijen rondom de herkomst van hun vaste achterban. Iedereen herkent wel het zwaartepunt van de CDA in de agrarische gemeenten of de slinger van SGP- en CU-gemeenten van Zeeland richting de Veluwe. Maar ook dit geeft een vertekend beeld, want de winst in 10 landelijk gelegen gemeenten levert beduidend minder zetels op in de kamer dan in een van de G4-gemeenten.
Tijdens de komende gemeenteraadsverkiezingen wordt dit beeld zo mogelijk nog complexer omdat men dan ook te maken krijgt met lokale partijen. Enerzijds klinkt het natuurlijk logisch om deze op eenzelfde wijze weer te geven in een kaart, anderzijds kan je je afvragen of het logisch is om partijen met complete andere ideologische achtergronden op één hoop te gooien. Voelt een wethouder van de studentenpartij STIP uit Delft zich politiek verbonden met Hart voor Den Haag van Richard de Mos?
Andere rol voor kaarten
Maar kaarten kunnen nog een heel andere rol spelen bij de verkiezingen. Ze kunnen bijvoorbeeld helpen om burgers naar het dichtstbijzijnde stembureau of het best toegankelijke stembureau te leiden. Een mooi voorbeeld hiervan is de website Waar is mijn stemlokaal. Hierop staat voor veel gemeenten duidelijk aangegeven waar de stembureaus te vinden zijn. In deze app, waarin alle locaties van Waar is mijn stemlokaal zijn opgenomen, kun je binnen een straal zoeken naar stembureaus en direct zien welke faciliteiten er zijn. In gemeenten zonder dergelijke geografische hulpmiddelen gaat men er maar vanuit dat iedere bewoner weet waar het dichtstbijzijnde buurtcentrum is waar je met een rolstoel naar binnen kan.
In coronatijd kwam daar natuurlijk nog een extra informatiebehoefte bij, want de behoefte om grote wachtrijen te vermijden was ineens bijna net zo belangrijk als de behoefte om een stem uit te brengen. Verschillende gemeenten introduceerden daarom bij de verkiezingen van 2021 een dashboard waarbij de drukte bij de verschillende stembureaus getoond kon worden, zo ook de gemeente Montferland.
Dus of het nu gaat om het ondersteunen van inwoners van gemeenten voor de verkiezingen of het informeren van burgers over de uitslag; de kaart is niet meer weg te denken uit dit proces.
