Omgevingswet en geografie

Geografie en locatie zijn straks essentieel voor een succesvolle werking van de omgevingswet en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Als deze wet in 2022 in werking treedt kunnen we namelijk in het DSO precies zien welke regels en wetten waar gelden. Dat betekent dat al deze wetten en regels moeten verwijzen naar een locatie. Geografen en juristen zullen elkaar dus moeten opzoeken en samenwerken om dit tot een succes te maken. In deze explainer vind je de belangrijkste termen uitgelegd om elkaar goed te kunnen begrijpen.

In de omgevingswet worden tientallen wetten en honderden regels over de fysieke ruimte samengevoegd in één wet. Doel is vereenvoudiging van het juridische stelsel om ruimtelijke ontwikkelingen en projecten in de fysieke ruimte beter te reguleren. Vanaf juli 2022 treedt deze wet in werking.

Onderdeel van de Omgevingswet is het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het DSO is de opvolger van het digitale Omgevingsloket en heeft als doel het beschikbaar stellen van informatie over de fysieke leefomgeving. In het DSO zijn straks verschillende regels en wetten via de kaart raadpleegbaar. Dat betekent dat je in de kaart kunt aangeven wat je plan is voor een gebied, bijvoorbeeld het aanleggen van een stijger. De slimme kaart kent de locaties van de verschillende regels en wetten en kan een eerste indicatie geven of het zin heeft een vergunning aan te vragen voor deze stijger. Vervolgens is het ook mogelijk om vanuit het DSO de vergunningsaanvraag te doen. Hiermee biedt het DSO één digitaal loket om te zien wat is toegestaan in de fysieke leefomgeving. 

Om te weten welke regels waar gelden moeten deze regels gekoppeld worden aan een locatie doormiddel van coördinaten. Deze locaties noemen we werkingsgebieden. Een werkingsgebied kan bijvoorbeeld een beschermd stadsgebied zijn waar bepaalde regels gelden. De grote van de werkingsgebieden kan verschillen van land dekkend tot een Provincie maar ook een specifieke straat en een bepaalde beschermingswaardige boom. Deze werkingsgebieden worden ingetekend op de kaart als vlakken, GISsers en geografen noemen deze vlakken ook wel Polygonen.

De beslisboom is (helaas) geen oude Eikenboom die als een orakel beslissingen voor je maakt. Een beslisboom is de tool die ervoor zorgt dat de kaart de vraag “mag ik op deze locatie een … bouwen” kan beantwoorden. Neem het voorbeeld van het aanvragen van een vergunning voor een stijger. Er is alleen een vergunning nodig voor het plaatsen van een stijger in water van een bepaalde diepte. Daarnaast wordt een vergunning voor een stijger alleen gehonoreerd als het een bepaalde afstand heeft tot andere stijgers. In de beslisboom staan deze voorwaarden zo beschreven dat op de achterkant doormiddel van de kaart kan worden gecontroleerd of er aan deze voorwaarden wordt voldaan. Een voorbeeld van een beslisboom zie je in de afbeelding hiernaast.

Om ervoor te zorgen dat de regels en wetten verwijzen naar de juiste gebieden is het noodzakelijk dat zij met de juiste terminologie worden geschreven. De regel moet verwijzen naar het juiste object in de kaart. 

Wanneer de Omgevingswet ingaat zullen er een aantal regels niet meer onder het Rijk maar onder de Gemeente of de Waterschappen vallen. Dit zijn regels over bijvoorbeeld horeca of geur. Alleen hebben de Gemeentes en Waterschappen waarschijnlijk geen tijd om deze nieuwe regels in de omgevingsplannen of waterschapverordeningen te verwerken. Daarom zorgt de rijksoverheid voor een pakket aan standaard regels dat automatisch onderdeel wordt van deze plannen en verordeningen. Deze standaard regels worden de bruidsschat genoemd. Na in werking treding van de Omgevingswet kunnen waterschappen en gemeentes deze regels aanpassen of laten vervallen. De bruidsschat is raadpleegbaar in het DSO.