Gemeente Deventer pioniert met 3D-mesh: stad gedetailleerd in kaart biedt uiteenlopende mogelijkheden

Gemeente Deventer werkt samen met Esri Nederland aan een 3D-mesh van de stad en directe omgeving, een zeer gedetailleerde 3D-weergave aangevuld met allerlei data die gebruikers veel inzicht geven. Een primeur voor Nederland, en nog in de experimentele fase, want in theorie is heel veel mogelijk, maar de taakgroep in Deventer is, samen met scholen, bedrijven en andere instellingen, op zoek naar de voordelen en mogelijkheden in de praktijk. Gijs Schulkes, accountmanager Geo Informatie bij Gemeente Deventer: “We lopen voorop om straks andere gemeenten en betrokkenen van dienst te zijn. We banen de weg.”

Ieder jaar investeren gemeenten veel geld in luchtfotografie en kaarttechnologie om de stad en de omgeving in beeld te brengen. Een noodzakelijke investering voor planologen, stedenbouwkundigen, groenbeheerders, vergunningverleners en vele andere functies binnen én buiten de overheid. Sommige gemeenten gaan een stap verder en maken al gebruik van een digital twin, een digitale kopie van de stad waarin meer informatie kan worden verzameld. Dit levert veel meer inzicht op, maar vraagt nog altijd de aanvullende inzet van sensoren en vaak handmatig werk door bijvoorbeeld landmeters. Een 3D-mesh kan dit veranderen. Door het detailniveau zijn veel beslissingen op basis van het beschikbare beeldmateriaal gecombineerd met aanvullende data te maken, mogelijk zelfs geautomatiseerd. Zo kan (automatische) objectherkenning en volumebepaling van essentieel belang zijn in onder andere energietransitie en klimaatbeheersing.

Gemeente Deventer werkte al langer met een digital twin, maar raakte tijdens een presentatie van Esri over 3D-meshes geïnspireerd. Het samenwerkingsverband De Kien, de stadscampus van Deventer waar talent en tech samenkomen, werd ingeschakeld om mee te werken, en samen te ontdekken wat een 3D-mesh voor de stad kan betekenen.

Voor de luchtfotografie gebruikt Deventer de beelden van Kavel 10. Een relatief jong bedrijf in de sector, maar zeer gevorderd in innovatieve en nauwkeurige inwinning vanuit de lucht, waarbij zowel loodrecht als diagonale fotografie wordt gecombineerd voor een zeer scherpe detailopname tot op 5 centimeter. Bovendien kunnen ze de foto’s snel aanleveren.

Schulkes: “Er zijn ook landelijke initiatieven voor luchtfotografie, waarbij je de inspanningen deelt, maar de tijd tussen opname en aanleveren van de beelden is vrij lang, soms wel maanden. Op basis van die beelden, die bovendien alleen loodrecht zijn, kun je niet goed plannen. De beelden van Kavel 10 zijn op 5 cm resolutie, worden geleverd als een True Ortho luchtfoto en hebben we al binnen vier weken na opname in huis. Die actualiteit alleen al levert veel voordelen op.”

Waar de eerste versie van de digital twin als soort blokkendoos fungeerde, kan de uitbreiding met een 3D-mesh veel meer voordelen en gebruikstoepassingen bieden. De fotorealistische weergave kan helpen bij de woningbouwopgave om bij inbreidingslocaties de nieuwe situatie (BIM) in de de mesh te plaatsen en dan bijvoorbeeld schaduwwerking te visualiseren op de bestaande omgeving. Of bij civieltechnische ingrepen het nieuwe ontwerp te presenteren in de mesh voor participatie doeleinden. Door de data en beelden beschikbaar te stellen kunnen ook architecten en planologen ermee werken.

Schulkes: “Waar we voorheen gericht waren op beheren en inwinnen van data, kijken we nu samen met anderen veel meer naar het toepassen van data. Het is een grote stap in de richting van het datagedreven werken. Hierin lopen we voorop, en we bevinden ons echt nog in de ontdekkingsfase, maar de lessen die we nu leren, hopen we met andere gemeenten en instellingen te delen, zodat straks iedereen ervan kan profiteren.”

De eerste lessen zijn al duidelijk. Een 3D-mesh wordt pas echt zinvol als je er data aan toevoegt. Attributen en informatie aanvullend op de beelden levert allerlei inzichten op die voorheen niet beschikbaar waren. Deventer is nu binnen het samenwerkingsverband De Kien, waar ook Universiteit Twente, Aventus en Saxion deel van uitmaken, aan het kijken hoe bijvoorbeeld scenariodenken het beste kan worden uitgevoerd. Als dat helder is, gaat een 3D-mesh zich snel nuttig maken en ook snel terugverdienen. Daarnaast zijn de beelden zo scherp en bruikbaar, dat de vraag al is gerezen of straks nog 365 graden beeldmateriaal nodig is. Dit moet allemaal tegen elkaar worden afgewogen. Gemeente Deventer heeft in ieder geval de eerste innovatieve stappen gezet.